Türkiye’nin döviz girişlerine ihtiyaç duyduğu günümüzde ülke ekonomisine destek veren doğal taş İhracat istatistikleri incelendiğinde büyük ölçekli ihracat firmalarında artış görülürken orta ve küçük ölçekli ihracatçı şirketlerde önemli ihracat azalmaları gözlenmektedir.

 * Değerlendirmeler EMİB’ den 2023 ve 2024 yıllarında doğaltaş ihracat yapan 1069 firmanın 2023 yılı toplam ve 2023 ile 2024 yılı ilk 7 aylık ihracat rakamları üzerinden yapılmıştır. Firmaların kimlikleri gizliliği nedeniyle tarafımıza verilmediği için firmalar bazında bir değerlendirme yapamadığımızı makalenin amacının da küçük ve orta ölçekli ihracatçıların genel durumuna yönelik olduğunu belirtmek isterim.

Toplam 1069 doğaltaş ihracatçısı firmadan 945’i 2023 yılında toplam 673.450.060$ ihracat yapmış. Bunlardan124 adet ihracatçının 2023 yılında ihracat yapmadığı belirlenmiştir. Bu 124 firma 2024 yılında ya faaliyete geçmiş ya da 2023 yılında faaliyet göstermemiş olmalıdır.

İlk 7 aylık doğaltaş ihracatları incelendiğinde:

• İhracat periyodu açısından 1069 ihracatçıdan 58 adeti her iki yılın ilk 7 ayında doğaltaş ihracatı yapmamış, ihracatlarını yılın ikinci yarısında gerçekleştirmişlerdir.
• 2023 yılında 249 firma 2024 yılında ise 235 firma yılın ilk 7 ayında doğaltaş ihracatı yapmamıştır.

Bu durum firmaların yurt içi ve yurt dışı fuarlarda ve ticari girişimlerinde ihracat bağlantılarını muhtemelen yılın ilk yarısında geliştiğini ve ihracatını ikinci yarıyılda gerçekleştirildiğini göstermektedir. Bu bulgu proje ve ürün ithalat taleplerinin yılın ilk yarısında ortaya çıktığını, Marble İzmir fuar etkinliğinin şubat sonu mart ayı başında yapılması görüşünün isabetli olduğunu desteklemektedir.

• 5 Milyon $ üzerinde ihracat yapmış olan 12 firma 2024 yılı toplam ihracatının %25,74’ünü gerçekleştirirken ihracat rakamlarını 14.827.007$ artırmıştır.
• İhracat miktarında düşüş gösteren 335 firmanın çoğunluğu küçük ölçekli olup 2024 yılı ihracatının %37,72’sini gerçekleştirmiş ancak bir önceki yıla göre 74.569.630$ ihracat azalması yaşamışlardır. Bu durum acil önlem gerektirmektedir. Zira sanayi sektörlerinde fasoncu ve küçük ölçekli üreticiler ve ihracatçılar ekonominin temel taşlarıdır. Sayıları çok üretimleri az ancak toplam ekonomiye katkıları fazladır.
• EMİB doğaltaş ihracat miktarı yılın ilk 7 ayında %2,19 artmıştır. İhracatı azalmış olan firmaların 74.569.630$ 2024 yılı ilk 7 aylık ihracatın %19’una karşı gelmektedir. Diğer bir değişle bu firmaların ihracatı sabit kalsa dahi 2024 yılı ilk 7 aylık EMİB doğaltaş ihracatı % %21,19 olacaktı.

Bu gidişi durdurmak için ne yapmalıyız:

Sektör içindeki ziyaretlerimizde tüm firma yetkililerinin şikayetleri ana başlıkları ile şu şekildeydi:

• Üretim maliyetlerinin artışı ve dolar kurunun düşük seyretmesi nedeniyle zarar ettikleri
• Uzak doğu ve Ortadoğu ihracatlarında Hint okyanusu ve Kızıl Deniz güzergahında yaşanan terör tehditlerinin neden olduğu taşıyıcı bulma sıkıntısı ve navlun fiyatlarının artışları.
• Savaş nedeniyle Ukrayna ve İsrail’in Gazze’de neden olduğu katliamlar nedeniyle gerek İsrail gerekse Filistin ihracatlarının durması,
• ABD ve Avrupa’da yaşanan resesyon nedeniyle pazar daralması,
• Yeni pazarlar bulunmasında yaşanan sıkıntılar. Yapay kuvars taşların kullanımı yasaklanan Avustralya pazarı ile ilgili bilgi eksikliği ve stratejiye sahip olmayışları,
• İkame ürünlerin doğaltaş karşısında pazara girişi,
• Üretimi dengeleyen iç pazarda yaşanan daralma,

Muhakkak ki eli taşın altında olan üretici ve ihracatçılarımızın yukarda belirtilen nedenler dışında da dile getirecekleri sorunları ve bu sorunların çözümüne yönelik önerileri olacaktır. Nitekim İMİB istatistiklerinde 2024 yılı ilk altı ayında bazı ihracatçılar özel işlemli ürünlerin tonunu 38.969$ satarken ebatlı ürünü 15.932$’a bazı ihracatçıların ise 196,2 bin ton doğal taşı FOB olarak tonunu 35,75$’a ihraç ettiği görülmektedir. Çok pahalı ve çok ucuz satan bu üreticilerin başarılarından çıkartılabilecek çok ders olduğu muhakkaktır.

Acilen ihracatı düşen firmalar ve başarılı ihracat gerçekleştiren firmalar ve Maden İhracatçı Birlikleri, TÜMMER yönetimi ile devlet yetkililerinin toplanarak, sektörün ve devletin yapabileceği çözüm önerilerini değerlendirmesi, ortak akıl ile alınacak kararların uygulanması sonucu bu gidişe dur demek mümkün olabilecektir.

Yarın geç olmadan sözün bittiği ve acilen icraatın başlaması gerektiği noktadayız.